නොසන්සුන් හදවතක් සංසුන් වූ ආකාරය
ක්‍රිස්තියානි දේවධර්මයේ සහ බටහිර දර්ශනයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම චින්තකයෙකු ලෙස සැලකෙන ශු. අගොස්තීනු තුමාගේ ජීවිත කතාව, නොසන්සුන් හදවතක් දෙවියන් වහන්සේ තුළින් සැබෑ සාමය සහ සැනසීම සොයාගත් ආකාරය පිළිබඳ සදාතනික සාක්ෂියකි. "අපගේ හදවත් ඔබවහන්සේ තුළ විවේක ගන්නා තුරු නොසන්සුන්ය" යනුවෙන් ඔහු විසින් රචිත "පාපොච්චාරණ" (Confessions) නම් කෘතියේ සදහන් වන සුවිශේෂී ප්‍රකාශය, ඔහුගේ සමස්ත අධ්‍යාත්මික ගමනේ සාරය මනාව කියාපායි. මෙම අලංකාර වදන් පෙළ ගැස්වීම තුළින්, භෞතික ලෝකයේ සැප සම්පත්, බුද්ධිමය ගවේෂණ, සහ පෞද්ගලික ආශාවන් තුළින් සැබෑ තෘප්තියක් සොයා ගැනීමට අගොස්තීනු තුමා දැරූ වෑයම සහ අවසානයේදී දේව ප්‍රසාදය තුළින් ඔහු ලද විමුක්තිය පිළිබඳව සවිස්තරාත්මකව විමසා බැලීම වැදගත්ය.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 354 දී උතුරු අප්‍රිකාවේ ටගාස්ටේ හි උපත ලද අගොස්තීනු තුමාට තම මව වූ ශු. මොනිකා තුමියගෙන් ක්‍රිස්තියානි ඇදහිල්ල උරුම විය. එහෙත්, ඔහුගේ පියා වූ පැට්‍රීෂියස් මිථ්‍යාදෘෂ්ටිකයෙකු වූ අතර පසුව ඔහුද ක්‍රිස්තියානි ආගම වැළඳ ගත්තේය. කුඩා කල සිටම අගොස්තීනු තුමා තියුණු බුද්ධියකින් සහ ඉගෙනීමට දැඩි ආශාවකින් යුක්ත විය. කාර්තේජ්හිදී ඔහු වාග්විද්‍යාව පිළිබඳ විශිෂ්ට අධ්‍යාපනයක් ලබා ගත් අතර, එහිදී ඔහුගේ විෂයෙහි ප්‍රවීණත්වය නිසා අනාගතයේදී ඔහුට මහත් කීර්තියක් අත්කර ගැනීමට හැකි විය. නමුත්, ඔහුගේ තරුණ වියේදී, බාහිර ජීවිතයේ සතුට පසුපස හඹා යෑමටත්, ඉන්ද්‍රියයන්ගේ ආශාවන්ට ගොදුරු වීමටත් ඔහුට සිදු විය. ඔහු විවාහ නොවී ස්ත්‍රියක් සමඟ ජීවත් වූ අතර, ඔවුන්ට අදෝඩේටස් නම් පුතෙක්ද සිටියේය. මෙම කාලය තුළ, ඔහු සත්‍යය සහ සතුට සොයා ගැනීම සඳහා නොයෙකුත් දාර්ශනික හා ආගමික මාර්ග ගවේෂණය කළේය. වාග්විද්‍යාඥයෙකු ලෙස ඔහු රෝමයේ සහ පසුව මිලාන්හි සිය වෘත්තීය ජීවිතය සාර්ථක කර ගත්තේය. ලෞකික ජයග්‍රහණ සහ බුද්ධිමය පිළිගැනීම් ඔහුගේ ජීවිතයට අඩුවක් නොවුණි. එහෙත්, ඔහුගේ හදවතේ වූ හිස් බව සහ නොසන්සුන්තාවය කිසිවකින් පිරිමැසීමට ඔහුට නොහැකි විය. ඔහු බාහිර ලෝකයේ සොයමින් සිටි සැනසීම ඔහුගේ අභ්‍යන්තර ආත්මයට කිසිසේත් ලබා දීමට සමත් නොවීය.
අගොස්තීනු තුමාගේ බුද්ධිමය හා අධ්‍යාත්මික ගවේෂණය වසර ගණනාවක් පුරා විවිධ දාර්ශනික හා ආගමික පද්ධති ඔස්සේ ගමන් කළේය. ඔහුගේ නොසන්සුන් හදවතට සත්‍යය සහ සාමය ලබා දිය හැකි මාර්ගයක් සොයමින් ඔහු මැනේකියන්වාදය (Manichaeism) වෙත යොමු විය. වසර නවයක් තිස්සේ ඔහු මෙම ද්විත්වවාදී ආගමේ අනුගාමිකයෙකු වූයේය. මැනේකියන්වාදීන් විශ්වාස කළේ ලෝකය යහපත හා අයහපත යන ප්‍රතිවිරුද්ධ බලවේග දෙකක නිරන්තර ගැටුමක ප්‍රතිඵලයක් බවයි. මෙම දර්ශනය අගොස්තීනු තුමාට ඔහුගේ පාපයේ ගැටලුවට පහසු පැහැදිලි කිරීමක් ලබා දුන්නේය. එනම්, ඔහුගේ පාප කර්ම ඔහුගේ "යහපත් ආත්මය" විසින් නොව, "අයහපත් ආත්මය" විසින් සිදු කරන ලද ඒවා ලෙස ඔහුට පිළිගැනීමට හැකි විය. කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ තියුණු බුද්ධිය නිසා මැනේකියන්වාදයේ අතාර්කික අංගයන් සහ විද්‍යාත්මක කරුණු සමඟ නොගැළපීම් පිළිබඳව ඔහුට සැක පහළ විය. ෆෝස්ටස් නම් මැනිචෙයිස්වාදී රදගුරුතුමා සමඟ පැවති හමුවීමකින් පසු, එම දහම තුළ ඇති බුද්ධිමය හිස්බව ඔහුට පැහැදිලිවම වැටහුණි. ඔහු මැනිචෙයිස්වාදය අත්හැර දැමුවේය, එහෙත් ඔහුගේ හදවත තවමත් නොසන්සුන්ව පැවතුණි.
මැනේකියන්වාදයෙන් පසු, අගොස්තීනු තුමා නව-ප්ලේටෝනිකවාදය (Neoplatonism) වෙත යොමු විය. ප්ලොටිනස් වැනි දාර්ශනිකයන්ගේ අදහස් මත පදනම් වූ මෙම දර්ශනය, ලෝකයේ සම්භවය සහ නපුරේ ස්වභාවය පිළිබඳව ඔහුට නව දැක්මක් ලබා දුන්නේය. නව-ප්ලේටෝනිකවාදය තුළින් ඔහු තේරුම් ගත්තේ, නපුර යනු යහපත නොමැතිකම මිස, එය වෙනමම බලවේගයක් නොවන බවයි. මෙමගින් ඔහුට, දෙවියන් වහන්සේ සර්ව යහපත් බවත්, උන්වහන්සේ තුළ කිසිදු නපුරක් නොමැති බවත් පිළිගැනීමට හැකි විය. නව-ප්ලේටෝනිකවාදය ඔහුට පාරභෞතික දෙවියන් වහන්සේ පිළිබඳ සංකල්පයක් හඳුන්වා දුන් අතර, ලෝකය සහ දෙවියන් වහන්සේ අතර ඇති සම්බන්ධය පිළිබඳව බුද්ධිමය තෘප්තියක් ලබා දුන්නේය. එය ඔහුගේ බුද්ධිමය පිපාසය සන්සිඳවූ නමුත්, ඔහුගේ සදාචාරාත්මක හා අධ්‍යාත්මික අභියෝගයන්ට එය විසඳුමක් ලබා දුන්නේ නැත. ඔහුගේ පාපකාරී පුරුදුවලින් මිදීමට හෝ දිව්‍යමය ප්‍රසාදය ලබා ගැනීමට නව-ප්ලේටෝනිකවාදයට හැකියාවක් නොතිබුණි. මෙම දර්ශනය තුළින් දෙවියන් වහන්සේට ළඟා වීමට බුද්ධියට හැකි බව ඔහු විශ්වාස කළද, ඔහුගේ කැමැත්ත සහ ආශාවන් දෙවියන් වහන්සේ වෙතට හැරවීමට එය ප්‍රමාණවත් නොවීය. ඔහු තවමත් තම පාපයෙන් බැඳී සිටි අතර, සැබෑ සාමය ඔහුගේ හදවතට පිවිස නොතිබුණි.
මිලාන්හිදී, ශු. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමා සමඟ පැවති ඔහුගේ හමුවීම, අගොස්තීනු තුමාගේ ජීවිතයේ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් විය. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමා කතෝලික දේවධර්මයේ මහා ප්‍රාඥයෙකු වූ අතර, ඔහුගේ දේශනා අගොස්තීනු තුමාට ගැඹුරින් බලපෑවේය. අගොස්තීනු තුමා මුලදී අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමාගේ දේශනා ශ්‍රවණය කළේ ඔහුගේ වාග්විද්‍යාත්මක කුසලතා අගය කිරීම සඳහා වුවද, ක්‍රමයෙන් එම දේශනා තුළ අන්තර්ගත වූ ගැඹුරු අධ්‍යාත්මික සත්‍යයන් ඔහුගේ හදවතට කතා කරන්නට විය. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමා විසින් පරණ ගිවිසුමේ පොත් වලට ලබා දුන් සංකේතාත්මක අර්ථකථන, බයිබලය පිළිබඳ ඔහුගේ පැරණි මිථ්‍යා මතයන් ඉවත් කිරීමට උපකාරී විය. අගොස්තීනු තුමාට පෙරදී පරණ ගිවිසුමේ සෘජු අර්ථකථනයන් තේරුම් ගැනීමට නොහැකි වූ අතර, එය ඔහුට බොහෝ ගැටලු ඇති කළේය. එහෙත් අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමාගේ පැහැදිලි කිරීම් තුළින්, බයිබලය යනු සරල, වචනාර්ථයෙන් තේරුම් ගත යුතු පොතක් නොව, ගැඹුරු අධ්‍යාත්මික අර්ථයන්ගෙන් පිරිපුන් දිව්‍යමය හෙළිදරව්වක් බව ඔහුට වැටහී ගියේය. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමාගේ බුද්ධිමය ගැඹුර, ක්‍රිස්තියානි ප්‍රඥාව, සහ නිර්භීත නායකත්වය අගොස්තීනු තුමාට මහත් ආශ්වාදයක් විය.
එමෙන්ම, ශු. මොනිකා තුමියගේ නොසැලෙන ඇදහිල්ල සහ නොකඩවා කළ යාච්ඤාවන් අගොස්තීනු තුමාගේ ගමනට අතිශය වැදගත් විය. වසර ගණනාවක් තිස්සේ, ඇය තම පුත්‍රයාගේ හැසිරීම ගැන ශෝක වෙමින්, දිනපතා දෙවියන් වහන්සේට යාච්ඤා කරමින් කඳුළු සැලුවාය. "පුතෙකුගේ කඳුළු වලට ඉපදුණු දරුවෙකුට විනාශ විය නොහැක" යනුවෙන් රදගුරුතුමෙකු විසින් මොනිකා තුමියට පැවසූ අනාගතවාක්‍යය ඇගේ ඇදහිල්ල තව තවත් ශක්තිමත් කළේය. ඇය තම පුත්‍රයා පසුපස රෝමයට සහ පසුව මිලාන් වෙත පැමිණියාය, ඔහුගේ ගැලවීම සඳහා වූ ඇගේ අභිලාෂය කිසි විටෙකත් අත් නොහරින්නට ඇය අධිෂ්ඨාන කරගෙන සිටියාය. මොනිකා තුමිය, දෙවියන් වහන්සේගේ නොසැලෙන ප්‍රේමයේ සහ දේව ප්‍රසාදයේ සජීවී ප්‍රතිමූර්තියක් වූවාය. ඇගේ යාච්ඤාවන්, ඇගේ සදාචාරාත්මක ආදර්ශය, සහ ඇගේ අසීමිත මාතෘ ප්‍රේමය අගොස්තීනු තුමාගේ හදවතේ ක්‍රමානුකූලව වෙනසක් ඇති කළේය. ඔහුට බුද්ධිමය තෘප්තියක් ලබා දීමට නව-ප්ලේටෝනිකවාදයට හැකි වුවද, ඔහුගේ හදවත දේව ප්‍රසාදයට විවෘත කිරීමට මොනිකා තුමියගේ ඇදහිලිවන්තකම සහ යාච්ඤාවන් අත්‍යවශ්‍ය විය. ශු. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමාගේ බුද්ධිමය බලපෑම සහ ශු. මොනිකා තුමියගේ අධ්‍යාත්මික සහයෝගය, අගොස්තීනු තුමාගේ පරිවර්තනය සඳහා වූ මගපෙන්වීමක් විය.
අගොස්තීනු තුමාගේ ජීවිතයේ අතිශය තීරණාත්මක මොහොත වූයේ ඔහුගේ පරිවර්තනයයි. ඔහුගේ හදවතේ නොසන්සුන්තාවය උපරිම මට්ටමකට පැමිණ තිබුණි. ඔහු දැන සිටියේ, ක්‍රිස්තියානි ඇදහිල්ල සත්‍යය බවත්, එය සැබෑ සාමය ලබා දෙන බවත්ය. එහෙත්, ඔහුගේ පරණ පුරුදු, විශේෂයෙන්ම කාම ආශාවන් සහ ලෞකික සැප සම්පත් කෙරෙහි වූ බැඳීම් ඔහුට දැඩි අභියෝගයක් විය. ඔහුට අවශ්‍ය වූයේ දෙවියන් වහන්සේ වෙතට හැරීමටයි, නමුත් "ස්වාමීනි, මාව පිරිසිදු කරන්න, එහෙත් තවම එපා!" යනුවෙන් ඔහු පසුතැවිලි වූයේ ඔහුගේ දුර්වල කැමැත්ත නිසයි. ඔහු තම ජීවිතයේ මෙම අභ්‍යන්තර ගැටුමෙන් දැඩි පීඩාවට පත් විය. දිනක්, මිලාන්හි උයනකදී, තම මිත්‍රයා වූ ඇලිපියස් සමඟ සිටියදී, ඔහු දරාගත නොහැකි දුකට පත් වී, කඳුළු සලමින් උයනේ පඳුරක් අසලට වී හඬා වැටුණේය. ඔහුගේ හදවත තුළ විශාල කැළඹීමක් ඇති විය.
එවිට, ඔහුට අසල නිවසකින් දරුවෙකුගේ හඬක් ඇසුණි. "ටෝල්ලේ, ලෙගේ! ටෝල්ලේ, ලෙගේ!" (ගන්න, කියවන්න! ගන්න, කියවන්න!) යනුවෙන් එම දරුවා ගීතයක් ගයමින් සිටියේය. මෙම හඬ දිව්‍යමය පණිවිඩයක් ලෙස ඔහුට දැනුණි. ඔහු වහාම ඇලිපියස් අසල තිබූ ශුද්ධ වූ බයිබලය වෙතට යොමු විය. බයිබලය විවෘත කළ ඔහුට පහත සඳහන් වදන් පෙළ ගැසුණි: "දහවලේ මෙන් යහපත් ලෙස හැසිරෙමු. රාගයට හා බේබදුකමට ද, අවලස්සන හා දුරාචාර ක්‍රියාවලට ද, අඬදබරවලට හා ඊර්ෂ්‍යාවට ද ඉඩ නොදෙමු. එහෙත්, ජේසුස් වහන්සේ ඔබ වහන්සේම අඳින්න, මාංශයේ ආශාවන් ඉෂ්ට කිරීමට සැලසුම් නොකරන්න." (රෝමවරුන්ට 13:13-14).
මෙම වදන් අගොස්තීනු තුමාගේ හදවතට විදුලි කොටන්නාක් මෙන් බලපෑවේය. එම මොහොතේදී, ඔහුගේ හදවතේ තිබූ සියලු අඳුර පහව ගොස්, සාමයක් සහ නිශ්චිතභාවයක් ඔහුට දැනුණි. මෙය හුදෙක් බුද්ධිමය තීරණයක් නොවීය. එය දේව ප්‍රසාදය තුළින් ඔහුට ලද අතිමහත් අධ්‍යාත්මික අත්දැකීමක් විය. ඔහුගේ කැමැත්ත, වසර ගණනාවක් තිස්සේ පාපයෙන් බැඳී තිබූ, අවසානයේදී දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට යටත් විය. ඔහුගේ නොසන්සුන් හදවත අවසානයේදී සැබෑ විවේකය සොයා ගත්තේ ජේසුස් වහන්සේ තුළින් බව ඔහුට වැටහී ගියේය. මෙම පරිවර්තනය, අගොස්තීනු තුමාගේ ජීවිතයේ මෙන්ම ක්‍රිස්තියානි ඉතිහාසයේද සුවිශේෂී සිදුවීමක් විය. ඔහුගේ පාපොච්චාරණ (Confessions) නම් කෘතියේ මෙම සිදුවීම විචිත්‍රවත්ව විස්තර කර ඇත. එය පුද්ගලයෙකුගේ අභ්‍යන්තර අරගලය, දෙවියන් වහන්සේගේ ප්‍රේමය සහ දේව ප්‍රසාදය තුළින් ලද ගැළවීම පිළිබඳව ජීවමාන සාක්ෂියකි. ඔහු තම පෙර ජීවිතයේ සියලු ලෞකික ආශාවන් සහ දාර්ශනික ගවේෂණයන් අත්හැර, ජේසුස් වහන්සේගේ සේවයට තම ජීවිතය කැප කළේය.
ඔහුගේ පරිවර්තනයෙන් පසුව, අගොස්තීනු තුමා තම පරණ ජීවිතයේ මාර්ගයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් විය. ශු. අම්බ්‍රෝස් රදගුරුතුමා විසින් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 387 පාස්කු දිනයේදී ඔහුට ප්‍රසාද ස්නාපනය ලබා දුන්නේය. මෙයින් පසු, අගොස්තීනු තුමා කෙටි කාලයකට කැසිෂියාකම්හි (Cassiciacum) විශ්‍රාම ගියේ, අධ්‍යයනය සහ යාච්ඤාව සඳහා කාලය කැප කරමිනි. මෙම කාලය තුළ ඔහු තම නව ඇදහිල්ල තුළ ගැඹුරින් මුල් බැස ගත්තේය. ඉන් අනතුරුව, ඔහු තම උපන් භූමිය වූ උතුරු අප්‍රිකාවට නැවත පැමිණි අතර, එහිදී ඔහු තාපසාරාමයක් පිහිටුවා, අධ්‍යාත්මික ජීවිතයකට පිවිසියේය. ඔහුගේ බුද්ධිය සහ අධ්‍යාත්මික ගැඹුර ඉක්මනින්ම හඳුනා ගැනුණි. ක්‍රි.ව. 391 දී ඔහුට පූජකවරය ලබා දුන් අතර, ක්‍රි.ව. 395 දී ඔහු හිපෝ නගරයේ රදගුරුතුමා ලෙස පත් විය.
රදගුරුතුමා ලෙස කටයුතු කරමින් සිටියදී, ශු. අගොස්තීනු තුමා ක්‍රිස්තියානි දේවධර්මයට අතිමහත් දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය. ඩොනටිස්වාදය (Donatism) සහ ප්ලේජියන්වාදය (Pelagianism) වැනි මිථ්‍යාදෘෂ්ටික ඉගැන්වීම් වලට එරෙහිව ඔහු දැඩිව සටන් කළේය. ඔහුගේ "පාපොච්චාරණ" (Confessions) නම් කෘතිය, ඔහුගේ අධ්‍යාත්මික ගමන පිළිබඳ ස්වයං චරිතාපදාන වාර්තාවක් වන අතර, එය කිතුනු සාහිත්‍යයේ විශිෂ්ටතම කෘතියක් ලෙස සැලකේ. "දෙවියන් වහන්සේගේ නගරය" (City of God) නම් ඔහුගේ තවත් විශිෂ්ට කෘතියක්, රෝම අධිරාජ්‍යයේ බිඳවැටීමෙන් පසු ඇති වූ දාර්ශනික හා දේවධර්මානුකූල ගැටලු විසඳීමට උත්සාහ කළේය. මෙම කෘති තුළින්, අගොස්තීනු තුමා මිනිස් ඉතිහාසය, දේව ප්‍රසාදය, පාපය, සහ දෙවියන් වහන්සේගේ පරමාධිපත්‍යය පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා දුන්නේය. ඔහුගේ ලේඛන මගින් ක්‍රිස්තියානි දේවධර්මයට නව මගක් විවර වූ අතර, ඔහුගේ අදහස් මධ්‍යතන යුගයේ සහ නූතන යුගයේ දේවධර්මාචාර්යවරුන්ට විශාල බලපෑමක් ඇති කළේය.
